En realidade, como lle explicaba hai uns días a uns amigos, é algo máis práctico: con todo o que leo e escribo non podo andar a perder o tempo da miña casa a Biblioteca Municipal e de alí á Universitaria. Estaría ben que fose un sinal de que son multimillonario, pero tampouco é o caso.
Que alguén coma un servidor posúa unha biblioteca é algo excepcional ao longo da historia, tal e como pode comprobarse en Bibliotecas, ensaio debido aos profesores Andrew Pettegree e Arthur der Weduwen e publicado por Capitán Swing no que se aborda a fráxil historia destas institucións e, asemade, a solidez da idea mesma de‘biblioteca como institución, que non nos abandona dende os simbólicos tempos da de Alexandría.
Ter o que o ensaísta mexicano Gabriel Zaid denominou os demasiados libros foi dende sempre un problema loxístico, afastado case que sempre e polo tanto do común dos mortais. A biblioteca é por definición unha idea colectiva e foino máis ata a invención da imprenta, un dos fitos básicos da historia cultural da humanidade. Alén da coñecida historia dos papiros e os pergameos, a maior achega dos autores no período previo a Gutenberg quizais sexa a súa análise das bibliotecas monásticas medievais.
Cun ollo posto no mundo inglés, de onde procede Pettegree, atopamos fondos comentarios sobre a evolución da famosa biblioteca da Universidade de Oxford, aínda que quizais o máis interesante sexa o relato desmitificador sobre o papel dos monxes na Idade Media. Da man de Poggio Bracciolini, rescatador de Lucrecio e Quintiliano, comprobamos que na coñecida abadía de San Galo ao pobre Lucrecio comíano o po, os vermes e a feluxe.
Ata a invención do libro dixital, a idea de imprenta foi o único verdadeiro cambio de paradigma. Non se deteñen demasiado os autores na idea de incunábel e prefiren transitar cara figuras coma Gabriel Naudé, creador do primeiro manual de Biblioteconomía e bibliotecario do cardeal Mazarino ou a chegada do libro impreso a América da man dos colonizadores ingleses e españois.
Como resulta lóxico en termos de volume, alfabetización e circulación do libro como produto, máis da metade da obra dedícase á época contemporánea. Tras unha breve análise da transición entre o público e o privado, chegamos á época dos magnates estadounidenses, caracterizada por excesos dos que non escapou o libro —especial mención merece a obsesión de Folger coas primeiras edicións de Shakespeare—.
A conclusión non pode ser máis triste e acompáñase dun neoloxismo: Libricidio. Os libros non escaparon ás desgrazas do século XX, cun momento simbólico na Primeira Guerra Mundial –que non na Segunda, como é tan frecuente–: a queima da biblioteca universitaria de Lovaina polos alemáns en 1914. As desgrazas chegaron ata final de século, cando os serbios quixeron borrar a historia de Bosnia Herzegovina a bombazos contra a biblioteca de Saraievo. A ameaza actual, fóra de escenarios coma Kharkiv ou Gaza, non se atopa nas balas e nas bombas senón nas ameazas á liberdade de expresión. E estas corresponden, no mundo anglosaxón, a pesar da existencia do que coñecementos como cancelación, á dereita radical e relixiosa, para a que o libro como ben público constitúe unha ameaza que ensina os mundos que moitos desexan agochar en lugares coma o sur dos Estados Unidos.
