A tradición da xastrería na prensa

Napoleón era uns centímetros e medio máis baixo que Frank Sinatra. Supoño que Napoleón non era baixo para o seu tempo, pero poida que Sinatra si o fose. Medía 1,65 metros, pero levaba unhas alzas nos zapatos que o elevaban ata os 1,75. Todos estes datos carecen doutro sentido que fundamentar a priori a miña idea de que as persoas baixas teñen un ansia de superarse maior que as altas.

O meu avó materno, dicía, era un chisco máis alto que Napoleón e que Frank Sinatra. Traballou nun banco. Lanzárono aos abismos financieiros durante a ditadura por ser militante do PNV. Careceu de espírito de superación. Dedicouse a ser feliz, xogar en bolsa e camiñar polo longo. Cumpriu, iso si, a pretensión da súa muller de ser elegante.

O luns estiven en Bilbao. Déuseme por buscar a xastrería na que lle facían traxes ao corte. Atopeina. Leva aberta desde 1921. Un traxe a medida, con pantalón, chaleco e americana rolda os 1.000 euros. O meu avó debía de ter tres ou catro, non me acorda. A xastrería alugan chaqués, esmoquins e fracs para eventos por 160 euros; que sube ao dobre se son de estrea. Gustaríame ter sido un xornalista elegante, tipo Tom Wolfe ou Gay Talese. Hai motivos de comodidade que mo impiden. O pai de Gay Talese era xastre. Emigrara de Calabria a París, onde aprendeu o oficio de Antonino Cristiano, veciño seu de Maida. Antonino era famoso xa. Integrara "a tradición da xastrería italiana coa francesa" . No xornal calabrés Il Reventino contan que Antonino "traballou en  Londres, New York e Paris, vestindo celebridades coma Gary Cooper, Marcello Mastroianni, Vittorio de Sica ou Ingrid Bergman".

O seu discípulo Giuseppe Talese emigrou a New Jersey, onde se cambiou o nome por Joseph e onde tivo a Gay. O fillo mantivo sempre a "tradizione sartoriale italiana con quella francese" de Antonino. Viste de traxe mesmo cando acude ao barrio máis sórdido de Harlem, porque un fai periodismo segundo se viste e o periodismo de Talese é elegante, de frase longa e harmónica, curtada a ritmo de xastre na puntuación.

Despois de visitar a xastrería onde vestía o meu avó fun ás Siete Calles. Busquei unha tenda de libros de segunda man, un ámbito que me permite sentirme cómodo e non un impostor coma nun negocio de traxes. Pertenecía a un africano. Un home calvo e grande como as súas mans. Vestido cunha chaqueta vermella e un pantalón verdísimo, tiña unha seriedade que impoñía. Todo o chan da tenda estaba cuberto de alfombras pequenas de cores. Soaba unha ópera de Puccini como fío musical. Non dei acertado o nome, pero unicamente a música de Puccini soa tan arrogante, retranquiera e melancólica. Sobre a ópera impoñíase a voz de tenor dunha emisora en francés. Contando as últimas desgrazas na guerra de Mali. Ao cabo, collín un libro de James Baldwin, Blues para mister Charlie, por cinco euros e marchei.

Estiven paseando un bo pedazo tratando de asimilar aquela alianza de civilizacións nun local de oito metros cadrados. Fun tomar un café no Iruña. Foi decorado en 1903 como a mezquita de Córdoba, cunha estética fóra de lugar sen deixar de ser bonita. Non pensen no café Iruña de Pamplona, onde os irmáns Sabino e Luis Arana diseñaron a bonita ikurriña, unha versión colorista e mellorada da Union Jack. Pode que ese Iruña lles soe máis porque aparece na novela Fiesta de Hemingway. O escritor chegou á cidade procedente de París o día 6 de xullo de 1923, atraído por unha lenda que lle contara Gertrude Stein, de que nas festas de Pamplona se soltaban uns touros polas rúas e se corría diante deles.

Viaxes para escibir necrolóxicas

Sentei tomar un café, dicía, para ler Bartebly y yo. Retratos de Nueva York (Alfaguara), o novo libro de Gay Talese. Son crónicas sobre periodismo, un breviario de trucos profesionais e anécdotas singulares. Hai, ante todo, unha homenaxe a dous mestres: George Plimpton (1927-2003), de quen Talese aprendeu o periodismo participativo —agora lles conto de que vai— e Alden Withman, xefe de necrolóxicas de The New YorK Times, quen fixo do obiturario unha das belas artes. Withman inventou a necrolóxica escrita antes do pasamento era tan meticuloso documentándose que convenceu aos seus xefes para viaxar ao lugar dos futuros finados,mesmo viaxou a Europa. De feito, morreu no hotel París, en Montecarlo.

Gay Talese coñeceu a George Plimpton nunha das fabulosas festas que organizaba en Nova York. Talese, que estaba escribindo a reportaxe Buscando a Hemingway, asistiu para falar con persoas que trataran o escritor. Plimpton fundara a Paris Review porque estaba fascinado polos escritores norteamericanos que foran a París nos anos 20, e que acabaron formando aquela xeración perdida.

Plimpton entrevistou a Hemingway para a súa revista en 1959. A Ernest non lle gustou o cuestionario. Foise enfadando a medida que lle preguntaba:
Plimpton: No París da década de 1920, experimentou algún tipo de sentimento de grupo con outros artistas e escritores?
Hemingway: Non había sentimento de grupo. Respectabámonos mutuamente. Eu respectaba a moitos pintores… Gris, Picasso, Braque, Monet, que aínda estaba vivo daquela,… e algúns escritores: Joyce, Ezra, a boa de Gertrude Stein…
Plimpton: Suxeriría a un escritor novo que traballase nun xornal?
Hemingway: No Toronto Star un estaba obrigado a aprender a escribir unha frase simple, declarativa. Iso é útil para calquera. É dos tópicos máis usados, e descúlpeme por incorrer nel. Pero se vostede formula preguntas vellas e gastadas, o máis probable é que reciba respostas vellas e gastadas.

Plimpton non era mal entrevistador, pero era mellor como periodista participativo, que consiste en participar no asunto sobre o que se pensa Actuou en A fogueira das vaidades de Brian de Palma e en Nixon de Oliver Stone, interpretou un monólogo humorístico no Caesars Palace de Las Vegas e tocou a percusión coa Orquestra Filarmónica de Nova York. Todo para poder ofrecer un retrato fiel do que quería relatar. Con esta técnica, contou a súa experiencia como xogador de fútbol americano cos Detroit Lions, o seu periplo polo circuíto de golf profesional ou os seus combates de boxeo. Mesmo contou de cando competiu co presidente George Bush nun campionato de lanzamento de ferradura. Entre as súas moitas afeccións contábanse a pirotecnia e a ornitoloxía.

Un encontro con Frank Sinatra

Gay Talese aplica esa técnica, coa diferenza de que é máis observador que intervinte. Cando estaba en activo dedicaba meses a escribir unha reportaxe. Botou varias semanas perseguindo a Frank Sinatra para unha entrevista encargada por Esquire. O editor, Harold Hayes, pactara un encontro co cantante. Este aceptara, pero logo se coñeceron os seus vínculos con delincuentes.

Así que Talese voa a Los Angeles e se dedica a perseguilo de gravación de disco en gravación de película. Chega a falar con Sinatra, que non lle di que non sen chegar a dicirlle que si. O resultado é un perfil, o famoso Frank Sinatra está resfriado.

En Bartebly y yo conta que “todo o que rodeaba a Sinatra tendía a ser esaxerado: o seu poder, o seu atractivo sexual, a súa soedade, a súa extravagancia, a súa xenerosidade, o seu ánimo vingativo e a súa semipertenza á mafia”.

O maior horror profesional de Talese foi cando Esquire lle desviou unha encarga feita a James Balwin. Era unha reportaxe sobre Harlem, un barrio sórdido que Balwin, pobre, negro e homosexual, coñecía ben. Paralelamente, a revista encargara unhas ilustracións. Cando Baldwin entregou o seu texto na redacción de Esquire, o editor rexeitouno porque non lle casaba cos debuxos. A encarga foi para Talese que dispuxo dunha fin de semana para buscar unha pensión en Harlem, documentarse e escribir. "Foi a encarga máis breve que tiven na vida. Decidín que nunca volvería aceptar algo así", lamenta.