Máis do 85% dos novos galegos residentes no exterior naceron xa fora do país

A Galicia exterior volve medrar. Logo da anomalía do ano pasado –o único que rompe a tendencia ascendente da serie histórica do Instituto Nacional de Estadística, que se remonta ata 2009–, a 1 de xaneiro de 2024 contabilizábanse 534.972 galegos no Padrón de Españois Residentes no Estranxeiro (Pere), un 1,43% máis. É a cifra máis alta destes rexistros e dela tiran persoas que xa naceron fora das fronteiras do país, posto que representan máis do 85% das 21.887 novas inscricións relativas á comunidade deste último ano, con cinco países latinoamericanos como principais celeiros: Arxentina Cuba, Brasil, Uruguai e Venezuela. 

A Galicia exterior medra, aínda que a menor ritmo que a España exterior, que ao longo de 2023 incrementou os seus inscritos no Pere un 4,2%, ata 2.908.649 persoas, e con México, Estados Unidos, Francia, Reino Unido e Alemaña como os países onde máis cidadáns con nacionalidade española hai. Entre os 216.526 apuntados no último ano, naceran fora do país tres de cada catro deles, segundo os datos actualizados este martes polo Ine. 

Os 534.972 galegos do Pere equivalen practicamente ao 20% dos habitantes que a Estatística Continua de Poboación atribuía a Galicia tamén a 1 de xaneiro de 2024. Por provincia de inscrición, deste total, 185.832 cidadáns encádranse na Coruña, 156.889 en Pontevedra, 115.933 en Ourense e 76.318 en Lugo. Todas elas marcan máximos. De feito, desde aquel 2009 hai 151.373 galegos máis no Pere, un crecemento do 39,5%. E é nesta evolución onde precisamente destaca Lugo, posto que se o aumento das outras tres provincias rolda o 37%, nela é vinte puntos superior. En números, son 27.778 persoas máis. 

Esta relación proporcional entre residentes no exterior e residentes no país é máis forte nunhas provincias interiores que se baleiran fronte a unhas provincias atlánticas que resisten mellor os vaivéns demográficos. Mentres que a poboación recollida no Pere equivale á contorna do 16,5% dos veciños da Coruña e Pontevedra, no caso de Lugo esta taxa é sete puntos maior e, para Ourense, dispárase ata pasar o 38%. 

Lugo, con 76.318, é a que menos ten a pesar de crecer un 57% desde 2009"

En todo caso, trátase dunha poboación que aínda comparte certos trazos de envellecemento coa súa terra de orixe: se o 26,6% dos habitantes de Galicia cumpriu os 65 anos, entre os residentes no estranxeiro son o 31,6%. En cambio, os menores de 16 anos representan o 8,8% do total. 

Pero é unha situación que está a cambiar da man dos descendentes dos emigrantes e das políticas migratorias, como se pode interpretar do feito de que un de cada catro novos inscritos no Pere non teña aínda 16 anos e os que chegaron á idade de xubilación sexan apenas o 8%. 

América con acento

As estatísticas constatan que América segue sendo o gran continente da diáspora, tendo en conta que acolle a tres de cada catro galegos no estranxeiro. Achéganse xa aos 415.000 tras engrosar as súas listas con 17.612 novos inscritos en 2023, o 80% do total anual. 

Por detrás queda Europa, que supera os 115.500 galegos no Pere, case o 21,6%, e que nos últimos doce meses sumou a 3.836 persoas, con Suíza, Reino Unido, Francia, Alemaña e Portugal como grandes núcleos de acollida. 

A notable distancia quedan, pois, Oceanía, onde viven 2.152 galegos; Asia, con outros 1.545, e África, onde residen 1.001. 

Por países, Arxentina corrobora o seu status de quinta provincia, con 181.037 galegos vivindo nela. Séguenlle Brasil (51.409), Cuba (48.674), Suíza (41.188), Uruguai (40.818) e Venezuela (30.118). Este peso bruto explica en boa medida os resultados dos novos inscritos. 

Oito de cada dez galegos inscritos no Pere reside no continente americano e Arxentina, con 181.000, xa acolle a un terzo do total"

En clave política

Son datos a ter en conta desde unha perspectiva política. De primeiras, porque ata 476.514 residentes no exterior estiveron chamados a votar nas eleccións galegas do 18 de febreiro, case o 17,7% do censo. 

Pero, ademais do mantemento dos vínculos culturais coa diáspora, atraer a esta poboación é sobre todo un dos alicerces da política demográfica da Xunta, que na Estratexia Galicia Retorna descríbea como "unha das maiores potencialidades" da comunidade, situando o regreso dos emigrados e os seus descendentes como "un gran activo" para contrarrestar o saldo vexetativo negativo que acumula ano tras ano, á vez que "posibilita a mellora da competitividade e produtividade do tecido empresarial e das condicións laborais e a calidade de vida". 

Así, a primeira edición do plan, activa entre 2018 e 2022, favoreceu que "máis de 28.000" volvesen a Galicia neste período procedentes de máis "de 40 países", segundo o Executivo autonómico. A segunda edición aspira ao regreso doutros 30.000 galegos entre 2023 e 2026. Para iso conta cun orzamento de 450 millóns de euros –case o dobre que os 235 da anterior–, dos que 50 son para actuacións "especificamente" dirixidas aos galegos que queren retornar.