Con este van xa tres anos consecutivos nos que a flota de artes menores galega sofre para pescar xarda. Non morde o anzol. As embarcacións non son capaces de esgotar a cota do que dispoñen cando sempre quedaba curto, e incluso optan por abandonar a campaña porque a especie non pica. Parece que se volveu escorregadiza. "Antes pescaban moitísima, pero este é ou terceiro ano que non consomen a cota", constata Sergio López, o xerente da Organización de Produtores Pesqueiros do Porto de Burela, onde máis xarda descárgase e se vende en lonxa de toda Galicia.
Unha realidade da que tamén dá conta o patrón maior de Burela e presidente da Federación Nacional de Cafradías de Pescadores, Basilio Otero, que sinala que o problema se foi estendendo ao cerco e este ano ao arrastre a pesar de ser "máis perentorio" para o anzol. "Algo cambiou na cabala; a situación foi empeorando e afecta xa a calquera pesqueira", conta.
¿Por que hai problemas para pescar xarda en Galicia?
¿Que é o que ocorre para que as embarcacións, sobre todo as máis pequenas, véxanse nesta conxuntura cunha especie relevante para a flota de litorial? é a pregunta que se fan desde preocupación os profesionais do mar que desde os últimos compases do inverno e durante boa parte da primavera tiñan na xarda un recurso ao que aferrarse con só lanzar o anzol ou a rede. Hai varias hipóteses pero ningunha resposta con base científica para despexar a incógnita. Entre as posibilidades coas que se especula destacan tres: que sexa unha cuestión cíclica, un efecto do quecemento da auga ou consecuencia da maior presenza de depredadores. "Ou un cúmulo de varios factores", sinala Sergio López.
Respecto desta última teoría, a cada vez maior abundancia de voraces atunes como o vermello ou o branco supón unha ameaza para a xarda. Pode ser que a asusten e opte por moverse por zonas nas que senta a salvo ou que directamente a devoren. Ademais do atún, tamén hai cada vez máis cetáceos como golfiños, orcas ou baleas que axexan. E incluso pescada, un depredador nocturno que pode chegar ao canibalismo.
Respecto da hipótese do cambio climático como causa, ¿podería a subida da temperatura da auga estar detrás da fuxida do verdel? Quizais afecte á súa supervivencia, á alimentación ou á reprodución, que non deixan de ser os obxectivos polos que a especie se move en grandes bancos desde o norte cara ao Cantábrico. Adoita habitar en augas medias ou preto da superficie pero, ¿e se estivese a optar por desprazarse cara a profundidades maiores?
Basilio Otero explica que o problema coa xarda "non é unicamente galego", senón que tamén o padece a flota asturiana, cántabra e incluso vasca, onde a especie é máis abundante. Case todos os arrastreiros de Burela levan tres anos desprazándose alí, e este nbsp;ano&barcos de artes menores foron a Santander a probar sorte.
A falta xarda –habela hayla pero non pica–, á flota non queda máis remedio que tirar doutras especies. A de artes varias dedícase a outras habituais durante o ano, como pode ser
Menos quilos e ingresos na Mariña
Se hai unha zona de Galicia onde poden corroborar que a costeira da xarda xa non é o que era esa é A Mariña, que copa o 65% das vendas en lonxa por volume este ano. O gran epicentro é Burela. A xarda é, xunto á pescada do petisco e o bonito do norte, unha das principais especies da lonxa que xestiona ABSA. O podio de lonxas polas que máis verdel pasa complétano A Coruña e Ribeira.
O que a flota vive no mar reflíctese nas estatísticas de primeira venda. As 4.505 toneladas de xarda comercializadas o ano pasado en Galicia supoñen un 38% menos que en 2022 e os datos apuntan a outro descenso este ano, con 3.581 toneladas. Isto tradúcese nunha caída dos ingresos a máis da metade, segundo Pescadegalicia.
Este ano na lonxa de Burela poxáronse 1.488 toneladas de xarda. Alí é onde fan as súas descargas buques de toda Galicia e a cornixa cantábrica.
